Podpisana 30 lipca 1941r. przez rząd RP na Uchodźstwie (premiera Władysława Sikorskiego) i ZSRS (sowieckiego ambasadora Iwana Majskiego) umowa przywracająca stosunki dyplomatyczne między obydwoma krajami, zerwane 17 września 1939r., przewidująca ogłoszenie amnestii dla obywateli.

Działające od 1989r. stowarzyszenia i komitety rodzin, których bliscy padli ofiarą zbrodni katyńskiej, połączone w sierpniu 1989., podczas pierwszego ogólnopolskiego spotkania przedstawicieli Rodzin Katyńskich, w Federację Rodzin Katyńskich, reprezentującą ich interesy i zarejestrowaną w grudniu 1992r.

Tajny raport, opracowany w 1934r. przez sir Owena O`Malleya, brytyjskiego ambasadora przy polskim rządzie emigracyjnym, na podstawie dowodów zebranych na miejscu zbrodni i przesłanych do Londynu przez polskie podziemie oraz relacji ocalałych jeńców, wysłanych z trzech obozów do Griazowca. Potwierdził winę Sowietów za dokonanie zbrodni katyńskiej i został przedstawiony królowi Jerzemu VI oraz Winstonowi Churchillowi. Raport pozostawał utajniony do 1972r.

(ros. Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł ? Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRS) ? policja polityczna, organ władz bezpieczeństwa ZSRS, powołany w 1917 r., który uzyskał znaczenie organu centralnego po reorganizacji w 1934 r., koncentrował w swoich rękach m.in. wywiad polityczny, służby porządkowe i obozy pracy przymusowej. Represjonował dziesiątki milionów obywateli Związku Sowieckiego i innych państw, m.in. wymordował polskich jeńców wojennych wiosną 1940 r.

Rosyjska organizacja pozarządowa powstała w 1987 r. z inicjatywy m.in. Andrieja Sacharowa, Jewgienija Jewtuszenki i Andrieja Wozniesieńskiego, walcząca o ujawnienie prawdy historycznej na temat sowieckich represji oraz o ochronę praw człowieka w ZSRS i w krajach powstałych po jego rozpadzie. Od końca lat 80. upomina się o uznanie przez Związek Sowiecki, a później Rosję, zbrodni katyńskiej za ludobójstwo; Komisja Polska Stowarzyszenia Memoriał bada historię prześladowań Polaków w ZSRS. W 1989 r. ?Memoriał? został oficjalnie zarejestrowany w ZSRS.

Obóz pracy przymusowej w ZSRS. System łagrów podporządkowanych Głównemu Zarządowi Poprawczych Obozów Pracy (ros. Gławnoje Uprawlenije Isprawitielno – Trudowych Łagieriej i Kolonij) określano skrótem Gułag. Słowo ?gułag? pisane z małej litery bywa również stosowane zamiennie ze słowem ?łagier?. System łagrów miał znaczenie dla sowieckiej gospodarki, wykorzystującej darmową siłę roboczą do budowy fabryk, magistrali kolejowych, kanałów, wyrębu drzewa i pracy w kopalniach. W 1950 r. na terytorium ZSRS w kilku tysiącach obozów pracowało około 2,5 mln więźniów. Śmiertelność spowodowana wysiłkiem, głodem i chorobami wynosiła w różnych okresach do 30 proc. Liczba łagierników zaczęła maleć w latach 60. Źródła sowieckie i rosyjskie podają, że ostatni odzyskał wolność w 1987 r.

Czyn ?dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych? (konwencja ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z grudnia 1948 r.), a także określonej politycznej grupy o określonym światopoglądzie (późniejsze rozszerzenia definicji). Rzeczypospolita Polska uznaje zbrodnię katyńską za ludobójstwo. Instytut Pamięci Narodowej ? Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wszczął 30 listopada 2004r. polskie śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej. Naczelna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej oznajmiła 5 marca 2005 r. o zamknięciu swojego śledztwa w sprawie zbrodni, natomiast 11 marca tego samego roku uzasadniła swoje postanowienie stwierdzeniem, że zamordowanie polskich oficerów nie nosiło znamion ludobójstwa, lecz było przestępstwem pospolitym, a zatem uległo przedawnieniu.

Komisja Izby Reprezentantów Kongresu USA do zbadania zbrodni katyńskiej, działająca od 18 września 1951r. do 12 lipca 1952r. pod kierunkiem kongresmana Raya J. Madenna. Przesłuchała 81 świadków, w tym 5 lekarzy z Międzynarodowej Komisji Lekarskiej z 1943r., którzy potwierdzili winę Sowietów, a także pisarza Ferdynanda Goetla, uczestnika delegacji Polskiego Czerwonego Krzyża w Katyniu w 1943r., oraz Stanisława Swianiewicza, ocalałego z transportu do Katynia 12 lipca 1952r. komisja przedstawiła Kongresowi USA raport uznający ZSRS za winnego zbrodni katyńskiej.

Sowiecka komisja powołana po 12 stycznia 1944r., której przewodniczył członek Akademii Nauk ZSRS Nikołaj Burdenko. Przeprowadziła ona drugą ( po niemieckiej ) ekshumację, zakończoną wydaniem 24 stycznia 1944r. komunikatu stwierdzającego, iż masowego mordu oficerów polskich dokonali Niemcy w 1941r.

patrz: Komisja Specjalna do Ustalenia i Zbadania Okoliczności Rozstrzelania przez Niemieckich Najeźdźców Faszystowskich w Lesie Katyńskim Jeńców Wojennych ? Oficerów Polskich.

Twierdzenie, ogłoszone po raz pierwszy przez ZSRS w kwietniu 1943r. po odkryciu przez Niemców grobów w Lesie Katyńskim na Smoleńszczyźnie, że zbrodni na polskich oficerach ? jeńcach wziętych do sowieckiej niewoli w 1939 ? dokonali Niemcy w 1941r., po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej 22 czerwca 1941r., nie zaś NKWD w 1940r. Do rozpowszechnienia się sowieckiej wersji przyczynili się zachodni alianci ( Wielka Brytania, USA i Francja ), którzy w obawie przed zerwaniem przez Stalina sojuszu przeciw III Rzeszy nie zajęli w tej sprawie jednoznacznego stanowiska. Twierdzenie o niemieckiej winie za wymordowanie polskich oficerów obowiązywało nie tylko PRL, gdzie cenzura nie dopuszczała do druku nekrologów z datą 1940r. i nazwą ?Katyń?, zezwalając na publikowanie tej nazwy z datą późniejszą niż 22.VI.1941 r., lecz we wszystkich krajach bloku wschodniego, a ponadto rozpowszechnione było na Zachodzie. Oficjalne ujawnienie prawdy przez władze ZSRS 13 kwietnia 1990r. i przekazanie 14 października 1992r. prezydentowi Lechowi Wałęsie przez Federację Rosyjską kopii decyzji władz ZSRS z marca 1940r. o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych nie położyły kresu kłamstwu katyńskiemu, powtarzanemu w późniejszych latach przez niektórych rosyjskich historyków i publicystów , np. Jurija Muchina, autora opublikowanej w 2003r. książki ?Antirossijskaja podłost?.

Osoba, która angażowała się w działania wojenne z rozkazu swojego rządu i została zatrzymana przez siły zbrojne strony przeciwnej. Zgodnie z międzynarodowymi umowami życie jeńców jest chronione przez prawo.

Instytucja działająca w Krakowie od 1978r. , a od 1979r. jawnie w celu dokumentowania i upamiętniania zbrodni katyńskiej, założona przez Adama Macedońskiego, Andrzeja Kostrzewskiego, Stanisława Tora, Kazimierza Godłowskiego i Leszka Martiniego. Od 1979r. instytut wydawał ?Biuletyn Katyński?, w 1986r. środowisko skupione wokół niego utworzyło w Krakowie pierwszą w Polsce nieformalną organizację rodzin ofiar zbrodni ( Rodzinę Katyńską). W 1991 został zarejestrowany pod nazwą Instytut Katyński w Polsce.

Pismo wydawane w Krakowie od 4 kwietnia 1979r. przez Instytut Katyński w Polsce. W 32 numerach opublikowanych do 13 grudnia 1981r. redaktorzy Andrzej Kostrzewski i Adam Macedoński zamieścili m.in. tłumaczenia obcojęzycznych raportów, wspomnienia, listy ofiar i inne dokumenty. W latach dziewięćdziesiątych ukazały się kolejne ? ostatni w 2000r. (nr 45). Współpracownicy ?Biuletynu Katyńskiego? byli represjonowani przez SB