Obóz pracy przymusowej w ZSRS. System łagrów podporządkowanych Głównemu Zarządowi Poprawczych Obozów Pracy (ros. Gławnoje Uprawlenije Isprawitielno – Trudowych Łagieriej i Kolonij) określano skrótem Gułag. Słowo ?gułag? pisane z małej litery bywa również stosowane zamiennie ze słowem ?łagier?. System łagrów miał znaczenie dla sowieckiej gospodarki, wykorzystującej darmową siłę roboczą do budowy fabryk, magistrali kolejowych, kanałów, wyrębu drzewa i pracy w kopalniach. W 1950 r. na terytorium ZSRS w kilku tysiącach obozów pracowało około 2,5 mln więźniów. Śmiertelność spowodowana wysiłkiem, głodem i chorobami wynosiła w różnych okresach do 30 proc. Liczba łagierników zaczęła maleć w latach 60. Źródła sowieckie i rosyjskie podają, że ostatni odzyskał wolność w 1987 r.